گاورنر آسانسور یک دستگاه ایمنی مهم است که در آسانسورها برای کنترل سرعت کابین استفاده میشود. وظیفه اصلی گاورنر، جلوگیری از افزایش سرعت غیرمجاز کابین و پیشگیری از سقوط ناگهانی آن است. این دستگاه به گونهای طراحی شده که در صورت بروز هرگونه خطا یا مشکل فنی که باعث افزایش ناگهانی سرعت کابین شود، وارد عمل میشود.
عملکرد گاورنر به این صورت است که با استفاده از دنده ایمنی روی کابین و سیم بکسل متصل به آن، سرعت کابین را کنترل و کاهش میدهد. در شرایط عادی، سرعت فلکه گاورنر و سرعت کابین آسانسور برابر است. اگر به دلیل بروز خطا یا مشکل در آسانسور به صورت ناگهانی سرعت کابین افزایش یابد، قبل از رسیدن سرعت کابین به سرعت نامی ۱۱۵ درصد، گاورنر حرکت را متوقف می کند. اگر سرعت کابین به هر دلیلی بیش از حد مجاز شود، گاورنر با درگیر کردن فکها یا گیرههای پاندولی با دندههای مخصوص و ثابت، حرکت کابین را متوقف میکند.
گاورنر همچنین در مواقعی مانند پارگی سیم بکسل یا افزایش بیش از حد سرعت آسانسور، از سقوط کابین جلوگیری میکند. به طور کلی، هدف از طراحی و استفاده از گاورنر در آسانسور، تضمین ایمنی مسافران و جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار است.
در ساختار گاورنر آسانسور (Governor)، چندین قطعه به کار رفته که هر یک وظیفه خاصی داشته و باعث کنترل عملکرد ایمنی آسانسور میشود.
انواع گاورنر آسانسور بر اساس نوع حرکت به دو دسته تقسیم میشوند:
گاورنر با حرکت عمودی یا پاندولی: این نوع گاورنر در بخش میانی خود دارای یک اهرم است که نوسان دو جهته دارد و چرخش آن با سرعت آسانسور هماهنگ میباشد. هنگامی که سرعت آسانسور افزایش مییابد، این اهرم نیز نوسان بیشتری پیدا میکند. این نوسان باعث تحریک میله محرک و درگیر شدن زبانه پایینی اهرم با چرخ گاورنر میشود که در نهایت موجب توقف گاورنر میگردد. به عبارت دیگر، با افزایش سرعت آسانسور، پاندولها به تدریج به سمت بالا حرکت کرده و با رسیدن به سرعت بیش از حد، کابین آسانسور متوقف میشود.
گاورنر سانترفیوژی یا گریز از مرکز: بدنه اصلی این نوع گاورنر شامل یک چرخ دوار و یک اهرم مکانیکی افقی است و دارای یک سنسور الکتریکی داخلی میباشد. وقتی شتاب آسانسور به طور ناگهانی افزایش مییابد، اهرم مکانیکی در داخل چرخ دوار قفل میشود و زبانه مکانیکی پاراشوت به ریلها قفل میگردد، که موجب توقف کابین آسانسور میشود. در این شرایط، سنسور الکتریکی درون گاورنر مدار ایمنی را فعال کرده و موتور را متوقف میکند.
انواع گاورنر آسانسور بر اساس جهت درگیری:
بر اساس محدوده سرعت، گاورنرها به دو دسته تک جهته و دو جهته تقسیم میشوند.
گاورنر تک جهته: این نوع گاورنر با سرعت مشخص و در زمانی که سرعت کابین آسانسور به سمت پایین افزایش یابد، عملکرد درستی دارد و ایمنی آسانسور را تامین میکند.
گاورنر دو جهته: گاورنر دو جهته زمانی که سرعت آسانسور به سمت بالا یا پایین افزایش یابد، از سقوط کابین جلوگیری میکند. این نوع گاورنر برای موتورهای گیرلس اجباری است.
برای توضیح نحوه کارکرد و وظیفه گاورنر آسانسور باید گفت که با افزایش سرعت کابین، نیروی گریز از مرکز ایجاد میشود که فکهای گاورنر را به بیرون رانده و باعث برخورد آنها با لبه یا دندههای ثابت گاورنر میشود، و در نتیجه گاورنر متوقف میگردد. در این وضعیت، میکروسوئیچها فرمان قطع موتور را صادر کرده و از حرکت موتور جلوگیری میشود. سپس، با فعال شدن پاراشوت، کابین آسانسور در هر ارتفاعی که باشد، متوقف میشود.
عملکرد میکروسوئیچ برای صدور فرمان توقف موتور آسانسور به این صورت است که زمانی که سیم بکسل به شکل آزادانه حرکت میکند، اهرمهای توقف توسط فنرها در جای اولیه خود قرار دارند. هنگامی که فلکه اصلی گاورنر قفل میشود، اهرمهای توقف توسط سیم بکسل گاورنر فعال شده و فرمان توقف از سوی تابلو فرمان آسانسور به بخشهای دیگر ایمنی ارسال میشود؛ در نتیجه، موتور آسانسور از کار میافتد و پاراشوت فعال شده و کابین آسانسور را متوقف میکند.