ترمز اضطراری یا پاراشوت آسانسور یکی از مهمترین و حیاتیترین اجزای آسانسور است که برای متوقف کردن کابین یا وزنه تعادل استفاده میشود. این ترمزها در دو نوع یکطرفه و دوطرفه طراحی و نصب میشوند. پاراشوت یکطرفه فقط در صورت سقوط آسانسور عمل میکند، در حالی که نوع دوطرفه میتواند هم در زمان بالا رفتن و هم در زمان سقوط آسانسور، آن را متوقف کند. اگر ترمز اضطراری از نوع یکطرفه باشد، باید در موتورخانه روی گاورنر جهت چرخشی که باعث عملکرد پاراشوت میشود، نشانهگذاری شود.
ترمز اضطراری آسانسور قطعهای است که در زیر یا روی یوک کابین آسانسور و در دو طرف آن قرار میگیرد و با کمک دو فک خود، توانایی متوقف کردن کابین را روی ریلها دارد. بیشترین کاربرد پاراشوتها زمانی است که آسانسور به هر دلیلی سرعتی بیشتر از حد مجاز پیدا کند یا سیم بکسل پاره شود و آسانسور سقوط کند. حرکت کابین آسانسور توسط سیم بکسل یا زنجیرهای آویزان به سمت بالا و پایین انجام میشود. در مواقع قطع برق یا سقوط آسانسور، از سیستم ایمنی ترمز یا پاراشوت برای توقف استفاده میشود. زمانی که سرعت کابین به بیش از یک متر بر ثانیه برسد، سیستم پاراشوت فعال شده و کابین را متوقف میکند.
این پاراشوت توسط گاورنر یا سیستم کنترلکننده سرعت در زمانهایی که سرعت آسانسور از حد مجاز بیشتر میشود، فعال میگردد. ترمز اضطراری دستور توقف کابین را از گاورنر دریافت کرده و فعال میشود؛ در نتیجه روی ریلهای راهنمای کابین یا وزنه تعادل قفل شده و حرکت آسانسور را متوقف میکند. به طور کلی، وظیفه پاراشوت متوقف کردن کابین آسانسور در مواقع خطر و جلوگیری از آسیبهای احتمالی به مسافران است.
سیستم ترمز اضطراری یا پاراشوت در آسانسور از قطعات مختلفی تشکیل شده است که میتواند به طور موثری در توقف آسانسور عمل کند. روی بدنه اصلی پاراشوت، قطعات قفل کننده و فکهای اصطکاکی نصب میشوند. عملکرد ترمز توسط قطعات قفل کننده انجام میشود و فکهای اصطکاکی به طور مستقیم با ریل درگیر هستند. ترمز اضطراری وظیفه اتصال بین دو ترمز ایمنی را برعهده دارد. سایر قطعات پاراشوت به شرح زیر هستند:
این اجزا با همکاری یکدیگر عملکرد ایمن و مطمئنی را برای سیستم ترمز اضطراری آسانسور فراهم میکنند.
ترمز ایمنی پاراشوت در آسانسورها عملکرد ساده و موثری دارد که در مواقع احتمال سقوط آسانسور فعال میشود. مکانیزم عملکرد این ترمز به این شکل است که زمانی که سرعت آسانسور از حد استاندارد تجاوز کند، سیم بکسل متصل به گاورنر متوقف میشود. به دنبال توقف سیم بکسل، اهرم متصل به ترمز ایمنی فعال میگردد. در نتیجه، در سرعتهای بالا، فکهای پاراشوت با ایجاد اصطکاک با ریلها باعث توقف کابین میشوند. این فرآیند به طور موثر از سقوط آسانسور جلوگیری کرده و امنیت مسافران را تضمین میکند.
با پیشرفت فناوری و تولید آسانسورهایی با سرعت بالا، نیاز به پاراشوت یا ترمز اضطراری مناسب برای هر نوع آسانسور بیش از پیش احساس میشود. در صنعت آسانسور، ترمزهای اضطراری با عملکردهای مختلفی طراحی شدهاند که بر این اساس به سه نوع پاراشوت با عملکرد آنی، آنی با اثر ضربهگیر، و تدریجی تقسیم میشوند.
پاراشوت با عملکرد آنی (لحظهای): این نوع پاراشوت در دو نوع شانهای و غلطکی وجود دارد. عملکرد این ترمز به این صورت است که فکها به طور مستقیم و سریع به ریلها برخورد میکنند و تاثیر آن روی کابین به صورت آنی احساس میشود. از این پاراشوت میتوان تا سرعت 0.6 متر بر ثانیه استفاده کرد و همچنین در آسانسورهای هیدرولیک کاربرد دارد.
پاراشوت آنی با اثر ضربهگیر: در این نوع پاراشوتها، شدت ترمز به کابین و قاب وزنه بسیار شدید است. بنابراین، در این سیستم ترمز از ضربهگیرهای مستهلک شونده استفاده میشود تا مقدار زیادی از شدت ضربات را خنثی کنند. استفاده از این پاراشوت باعث میشود نیروی کمتری به مسافران و کابین آسانسور وارد شود. از این پاراشوت میتوان تا سرعت 1 متر بر ثانیه استفاده کرد.
پاراشوت با عملکرد تدریجی: در این نوع پاراشوت، فکها به آرامی و ملایمت روی ریلها قرار میگیرند. کاهش سرعت آسانسور به آرامی انجام شده و اثر نیروی وارد به کابین، وزنه تعادل و مسافران کاهش مییابد. توقف آسانسورهای مجهز به این نوع پاراشوتها با زمان بیشتر و تاثیر کمتری به فکها انجام میشود. این نوع پاراشوت برای هر سرعتی قابل استفاده است.
پاراشوت قاب وزنه: استفاده از ترمز اضطراری برای قاب وزنه در حالت عادی ضروری نیست؛ اما چنانچه محل عبور در زیر قاب وزنه تعبیه شده باشد، طبق قانون باید ترمز ایمنی برای قاب وزنه در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، در ساختمانهایی که دارای طبقه همکف هستند و آسانسور از طبقه اول شروع میشود و امکان رفت و آمد افراد در زیر قاب وزنه وجود دارد، باید از ترمز اضطراری استفاده کرد.
برای اطمینان از اینکه ابتدا پاراشوت روی کابین فعال شود و سپس پاراشوت روی قاب وزنه عمل کند، پاراشوتی که برای قاب وزنه قرار داده میشود باید دارای سرعت نامی گاورنر (۱۰ درصد) بیشتر از گاورنر کابین باشد. در غیر این صورت، فعال شدن اولیه ترمز اضطراری روی قاب وزنه به کابین فشار ناگهانی زیادی وارد میکند.