اصطلاحات معماری
مانند بسیاری از حوزه‌های تخصصی ، معماری نیز دارای مجموعه‌ای از اصطلاحات ویژه است که درک آنها برای فعالان این حوزه ضروری است. این اصطلاحات نه تنها برای کسانی که در زمینه معماری مشغول به کار یا تحصیل هستند، بلکه برای علاقه‌مندان به این حوزه نیز می‌تواند بسیار سودمند باشد و به پیشرفت آنها کمک کند.
اکنون به مرور برخی از کلیدی‌ترین اصطلاحات تخصصی معماری می‌پردازیم. این اصطلاحات به ترتیب حروف الفبا مرتب شده‌اند.
آب‌بندی: آب‌بندی به معنای ترمیم و عایق‌کاری قسمت‌های مختلف ساختمان است که به منظور محافظت از سازه در برابر نفوذ آب انجام می‌شود. روش‌ها و تکنیک‌های متعددی برای این کار وجود دارد که بسته به نیاز و شرایط ساختمان به‌کار می‌روند.
آتریوم: آتریوم به فضاهای بزرگ و باز در وسط ساختمان اشاره دارد که اغلب با سقف‌های شیشه‌ای پوشانده می‌شوند تا حداکثر نور طبیعی را به داخل هدایت کنند. این فضاها عموماً در ساختمان‌های عمومی و تجاری به کار می‌روند.
آرک (قوس): آرک یا قوس از عناصر معماری است که در طراحی نما و دکوراسیون داخلی به کار می‌رود. این المان زیباشناسانه می‌تواند در بخش‌های مختلف ساختمان مانند درب‌ها، پنجره‌ها، راهروها و سقف‌ها استفاده شود و علاوه بر ایجاد زیبایی، به استحکام و توزیع بهتر نیروها در سازه کمک کند.
آسمان‌خراش: آسمان‌خراش به ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای گفته می‌شود که حداقل ۴۰ طبقه و ارتفاعی بیش از ۱۵۰ متر دارند. این سازه‌ها اغلب در کلان‌شهرها و مناطق پرجمعیت ساخته می‌شوند و به‌عنوان نمادی از توسعه شهری و پیشرفت تکنولوژیکی به شمار می‌آیند.
آشپزخانه تمیز : آشپزخانه تمیز معمولاً از متراژ بیشتری نسبت به آشپزخانه کثیف برخوردار است و وسایل در آن با نظم و ترتیب چیده شده‌اند. این فضا به‌طور معمول برای پذیرایی از مهمانان و فعالیت‌های روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل اینکه به راحتی در معرض دید ساکنین و مهمانان قرار دارد، تمیزی و نظم آن بسیار حائز اهمیت است.
آشپزخانه کثیف: آشپزخانه کثیف، که با نام‌های آشپزخانه دوم یا مطبخ نیز شناخته می‌شود، فضایی جدا از آشپزخانه اصلی خانه است. این فضا برای انجام فعالیت‌های پخت و پز سنگین و آماده‌سازی غذا استفاده می‌شود و از دید مستقیم مهمانان و ساکنین دور است، به همین دلیل امکان بروز شلوغی در آن بیشتر است.
آجر نما: نوعی از آجر که برای نمای بیرونی ساختمان‌ها به کار می‌رود و نقش زیبایی‌بخشی به بنا را ایفا میکند.
ارگونومی: ارگونومی به علم مطالعه تعاملات انسان با محیط پیرامون خود می‌پردازد و هدف آن بهبود شرایط زندگی و کار برای افزایش راحتی و کارایی است. در معماری، ارگونومی به طراحی فضاهایی کاربردی و متناسب با نیازهای کاربران کمک میکند تا تجربه‌ای راحت و کاربرپسند ارائه شود.
اضافه اشکوب: واژه “اشکوب” در معماری به معنای طبقه است. اصطلاح “اضافه اشکوب” به ساخت طبقات اضافی بر روی ساختمان‌های موجود اشاره دارد. برای این کار نیاز به اخذ مجوز از شهرداری است و این فرآیند معمولاً شامل بررسی فنی و ایمنی سازه می‌شود.
اسکیس: اسکیس، یک واژه فرانسوی است که به طراحی دستی اولیه یا پیش‌طرح اشاره دارد. این روش به معماران و طراحان اجازه می‌دهد تا ایده‌ها و طرح‌های خلاقانه خود را به سرعت و با جزئیات کم به تصویر بکشند، که معمولاً در مراحل اولیه پروژه به کار می‌رود.
اندرونی: اندرونی اصطلاحی در معماری سنتی ایران است که به فضاهای داخلی و خصوصی خانه اشاره دارد. این بخش از خانه مخصوص ساکنین و اعضای خانواده بوده و محرمیت بالایی داشته است. اندرونی معمولاً از بخش‌های دیگر خانه، مانند بخش بیرونی که مخصوص مهمانان بود، جدا بوده و دسترسی محدودتری داشت.
ایوان: ایوان بخشی از معماری سنتی ایرانی است که به ورودی بنا اشاره دارد. این فضا از سه طرف بسته و از یک طرف باز است، به‌طوری که قسمت باز ایوان به سمت حیاط یا فضای باز بنا قرار می‌گیرد. ایوان‌ها نقش مهمی در طراحی معماری سنتی به‌خصوص در خانه‌ها و کاخ‌ها داشته‌اند.
بادگیر: بادگیرها از عناصر برجسته معماری سنتی ایرانی هستند که به‌منظور تهویه طبیعی هوا و خنک‌سازی منازل در مناطق گرم و خشک استفاده می‌شدند. این برج‌ها روی بام خانه‌ها قرار می‌گرفتند و با هدایت جریان باد به داخل ساختمان، به ایجاد هوای مطبوع کمک می‌کردند. بادگیرها نمونه‌ای از خلاقیت معماران ایرانی در طراحی سازه‌های سازگار با محیط‌زیست هستند.
باروک: سبک معماری باروک ریشه در ایتالیا دارد و یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های آن، نماهای مجلل و تزئینات پیچیده است. این سبک اغلب با جزئیات فراوان، دیوارنگاری‌های هنری و استفاده از تقارن و شکوه همراه است. باروک تأثیر زیادی بر معماری اروپای غربی داشته و در بناهای مذهبی و کاخ‌ها به چشم می‌خورد.
بافت شهری: بافت شهری به مجموع عناصر فیزیکی، اجتماعی و عملکردی یک شهر اشاره دارد. این عناصر شامل ساختمان‌ها، خیابان‌ها، فضاهای عمومی، زیرساخت‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل است. علاوه بر این، فعالیت‌های انسانی و تعاملات اجتماعی نیز بخشی از بافت شهری به شمار می‌رود و هویت و کارکرد شهر را شکل می‌دهد.
بالکن (Balcony): بالکن یکی از اجزای مهم ساختمان است که مساحت آن در کل بنا محاسبه می‌شود، اما به‌صورت یک بیرون‌زدگی در نما دیده می‌شود. این فضا عموماً به‌منظور بهره‌گیری از فضای باز و ایجاد ارتباط میان داخل و خارج ساختمان طراحی می‌شود و معمولاً به فضاهای زندگی خصوصی یا عمومی اضافه می‌گردد.
بروتالیسم: بروتالیسم سبکی در معماری است که با استفاده گسترده از بتن نمایان (اکسپوز) و حذف هرگونه تزئینات اضافی شناخته می‌شود. این سبک، که در دهه‌های میانی قرن بیستم رواج یافت، به‌دلیل سادگی، جسارت و نمایش صریح مصالح ساختمانی، به‌ویژه بتن، شهرت یافته است. معماری بروتالیستی اغلب به‌خاطر شکلی خام و صنعتی از زیبایی شناخته می‌شود.
بوهمیان: سبک طراحی بوهمیان یکی از سبک‌های آزاد و خلاقانه در حوزه طراحی داخلی و معماری است که ترکیبی از فرهنگ‌های مختلف را در خود جای داده است. این سبک با تاکید بر آزادی عمل و استفاده از رنگ‌ها، الگوها و اشیاء متنوع و غیرمتعارف شناخته می‌شود. بوهمیان تاریخچه غنی دارد و غالباً با یک رویکرد غیررسمی و هنری در طراحی فضاها همراه است.
پاراپت: پاراپت به نرده یا دیوار کوتاهی گفته می‌شود که در امتداد لبه‌های سقف‌ها، تراس‌ها یا بالکن‌ها قرار می‌گیرد. وظیفه اصلی آن محافظت از افراد در برابر سقوط است و همچنین می‌تواند جنبه‌ای زیباشناسانه در طراحی بنا داشته باشد.
پارامتریک: طراحی پارامتریک یک سبک معماری مبتنی بر فناوری است که در آن فرم‌ها و المان‌های پیچیده از طریق روابط پارامتریک ایجاد می‌شوند. این سبک به معماران اجازه می‌دهد تا ساختارهای جذاب و نوآورانه را با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته طراحی کنند. معماری پارامتریک در دهه‌های اخیر به دلیل پیچیدگی و انعطاف‌پذیری در ایجاد فرم‌های منحنی و پویا محبوبیت پیدا کرده است.
پاسیو (حیاط خلوت): پاسیو یا حیاط خلوت به فضایی در داخل یا اطراف ساختمان اطلاق می‌شود که به منظور دریافت نور بیشتر طراحی شده است. این فضاها معمولاً به عنوان راهی برای افزایش نور طبیعی در فضاهای بسته، به‌ویژه در آپارتمان‌ها و خانه‌های با تراکم بالا، به کار می‌روند.
پاستون: شبه ستون یا ستون تزیینی که به دیوار متصل شده و به صورت نیمه برجسته است.
پالادیان: یک سبک معماری برگرفته از آثار معمار ایتالیایی “آندرا پالادیو” که تاکید بر استفاده از تقارن و فرم‌های کلاسیک دارد.
پترن: پترن به الگوهای منظم و تکرارشونده‌ای اطلاق می‌شود که در طراحی‌های مختلف مانند معماری، دکوراسیون داخلی و هنر های تجسمی به کار می‌روند. این الگوها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که به‌صورت قابل پیش‌بینی و هماهنگ در کنار هم قرار گرفته و یک طرح کلی منظم ایجاد می‌کنند.
پداستال: پداستال به ستون‌هایی کوتاه از جنس بتن یا سنگ گفته می‌شود که معمولاً به عنوان پایه‌ای برای نصب ستون‌های اصلی ساختمان استفاده می‌شوند. این عناصر اغلب روی پی بتنی نصب شده و نقش پشتیبانی سازهای دارند.
پرزانته (Presentation): پرزانته در معماری به ارائه پروژه یا طرح به مشتری و صاحب پروژه اشاره دارد. این فرآیند شامل نمایش طرح‌های معماری به‌صورت بصری و خلاقانه، همراه با رنگ‌آمیزی و نمایش جزئیات است. هدف از پرزانته ایجاد تصویری جذاب و چشم‌نواز از پروژه است تا نظر مشتری جلب شود.
پروژه‌بندی: بخش‌هایی از ساختمان که از نمای اصلی بیرون زده‌اند، مانند بالکن‌ها و ایوان‌ها.
پلان آزاد: اصطلاحی که به طراحی باز و بدون محدودیت در فضاهای داخلی اشاره دارد، مانند حذف دیوارهای اضافی.
پلکان معلق: نوعی پلکان که از یک طرف به دیوار یا ساختار اصلی متصل است و از طرف دیگر به شکل معلق بدون پایه حمایت می‌شود.
پورتفولیو معماری: پورتفولیو معماری به مجموعه‌ای از سوابق کاری، طرح‌ها و مهارت‌های یک معمار اشاره دارد که به‌صورت یک آلبوم یا پرونده ارائه می‌شود. پورتفولیو معماری می‌تواند شامل طرح‌های دستی، پروژه‌های اجرا شده و نمونه کارهای دیجیتال باشد و نقش مهمی در نمایش توانایی‌های معمار در زمینه‌های مختلف طراحی دارد.
پوسته: پوسته به لایه‌ای از المان‌های طراحی گفته می‌شود که بر روی نمای بیرونی ساختمان قرار می‌گیرد. این لایه‌ها معمولاً با اهداف زیباشناسانه، عایق‌بندی یا کنترل نور و تهویه طراحی می‌شوند و نقش مهمی در تعریف ظاهر و عملکرد ساختمان دارند.
پیلوتی: ستون‌هایی که یک ساختمان را از سطح زمین بالا نگه می‌دارند و فضای آزاد در طبقه همکف ایجاد می‌کنند.
پویایی فضا: پویایی فضا به طراحی فضایی اشاره دارد که به نظر می‌رسد دائماً در حال حرکت یا تغییر است. این نوع فضاها اغلب با استفاده از فرم‌ها، رنگ‌ها و مواد متنوع، حس جریان و تغییر مداوم را در محیط ایجاد می‌کنند و می‌توانند تجربه کاربری متفاوتی ارائه دهند.
پنجره ارسی: نوعی پنجره که از قطعات کوچک شیشه‌ای رنگی تشکیل شده و معمولا در معماری سنتی ایران دیده می‌شود.
تراس :تراس یا بهارخواب فضایی است که به ساختمان متصل است و معمولاً سقف ندارد. این فضاها اغلب برای استفاده از محیط باز و دسترسی به هوای آزاد طراحی می‌شوند. نکته مهم این است که مساحت تراس در محاسبه مساحت کل بنا در نظر گرفته نمی‌شود.
ترنسپرنسی: ترنسپرنسی به معنای میزان عبور نور از یک سطح است. در معماری، این مفهوم می‌تواند از طریق استفاده از مصالح شفاف یا نیمه شفاف مانند شیشه ایجاد شود. استفاده از ترنسپرنسی به فضاها حس باز بودن و نورگیری بیشتر می‌دهد و تأثیر زیادی بر تجربه کاربران از فضا دارد.
توکار: به عناصری اطلاق می‌شود که درون دیوار یا ساختار ساختمان تعبیه شده و بخشی از سازه اصلی می‌باشند.
تناسب: تناسب یکی از اصول مهم در معماری است که به روابط بین اجزا و کلیت فضا اشاره دارد. رعایت تناسبات صحیح به ایجاد توازن و هماهنگی در طراحی فضا کمک میکند و تأثیر قابل توجهی بر زیبایی و کارآمدی معماری دارد.
تندیس‌وارگی: به سبکی از معماری گفته می‌شود که از اشکال مجسمه‌وار و آزاد برای طراحی بناها استفاده میکند.
جان‌پناه: جان‌پناه به دیوار کوتاهی گفته می‌شود که در امتداد لبه بام، ایوان یا تراس ساخته می‌شود. وظیفه اصلی جان‌پناه محافظت از افراد در برابر سقوط است. طراحی جان‌پناه باید همزمان با زیبایی‌شناسی و ایمنی سازه هماهنگ باشد.
جرز :جرز بخشی از دیوار است که بین بازشوها (مانند درها یا پنجره‌ها) قرار دارد. این قسمت از دیوار نقش مهمی در استحکام سازه و توزیع وزن دارد و معمولاً برای تحمل بارهای عمودی به‌کار می‌رود.
خرپا :خرپا سازهای مثلثی‌شکل است که برای تحمل بارهای سنگین در ساختمان‌ها به‌کار می‌رود. این سازه‌ها از قطعات مستقیم تشکیل شده‌اند که به‌صورت مثلث‌های متصل به هم طراحی می‌شوند و از استحکام بالایی برخوردارند. انواع مختلف خرپا برای کاربردهای گوناگون مانند پل‌ها و سقف‌ها وجود دارد.
خرپشته: خرپشته به اتاق کوچکی روی پشت‌بام گفته می‌شود که اتصال بین بام و راه‌پله را فراهم میکند. این فضا به عنوان مسیری برای دسترسی به پشت‌بام استفاده می‌شود و اغلب در ساختمان‌هایی با چندین طبقه به‌کار می‌رود.
خشکه‌چین: خشکه‌چین به روشی در ساخت‌وساز گفته می‌شود که در آن سنگ‌ها بدون استفاده از ملات یا مصالح چسباننده روی هم قرار می‌گیرند. این روش بیشتر در دیوارچینی‌های سنتی و در مناطقی که سنگ به‌عنوان ماده اصلی ساخت در دسترس است، استفاده می‌شود.
داکت:داکت فضایی در داخل ساختمان است که برای قرار دادن تاسیسات مکانیکی مانند لوله‌های آب و گاز، کانال‌های تهویه و سیم‌کشی‌های برق استفاده می‌شود. طراحی صحیح داکت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در صورت عدم رعایت استانداردها ممکن است در آینده مشکلاتی ایجاد شود.
دالان: دالان به راهرویی گفته می‌شود که در ورودی سازه‌ها قرار دارد و ارتباط بین فضاهای مختلف را برقرار میکند. دالان‌ها در معماری سنتی ایران بسیار رایج بوده و نقش مهمی در طراحی خانه‌ها و بناهای تاریخی ایفا می‌کرده‌اند.
دبل هایت: دبل هایت به فضایی در داخل ساختمان اشاره دارد که سقف آن دو برابر ارتفاع سقف اتاق‌های معمولی است. این فضاها باعث ورود نور بیشتر و ایجاد حس بزرگی و شکوه در ساختمان می‌شوند و اغلب در فضاهای نشیمن یا لابی‌های بزرگ استفاده می‌گردند.
دستور نقشه: دستور نقشه اولین مرحله در فرآیند ساخت‌وساز است و مشخصات لازم برای تهیه نقشه‌های معماری را تعیین میکند. دستور نقشه شامل اطلاعاتی مانند حجم تراکم، سطح اشغال، ابعاد زمین و سایر الزامات است که برای شروع پروژه ساختمانی ضروری هستند.
دوریک: یکی از سه سبک ستون‌های معماری کلاسیک یونان با طراحی ساده و کم تزئین.
دیاگرام: دیاگرام به تصاویری گفته می‌شود که ایده‌ها، روابط فضایی، عناصر طراحی و مفاهیم معماری را به نمایش می‌گذارد. معماران و طراحان از دیاگرام برای بیان تفکر طراحی خود و نمایش پیچیدگی‌های فضا و اقلیم استفاده می‌کنند.
دید پرنده: دید پرنده به زاویه‌ای گفته می‌شود که در آن اشیا، افراد و سازه‌ها از بالا به پایین مشاهده می‌شوند. این اصطلاح در معماری و نقشه‌کشی برای نمایش کلی ساختمان و محیط اطراف از منظر هوایی به‌کار می‌رود و به معماران و طراحان امکان می‌دهد تا ارتباط فضاها را از بالا به تصویر بکشند.
رف: رف به فرو رفتگی‌های کوچکی در دیوارهای بالای طاقچه‌ها گفته می‌شود که در معماری سنتی ایران معمولاً با گچ‌بری و آینه‌کاری تزئین می‌شدند. در خانه‌های قدیمی از این فضاها برای نگهداری اشیا استفاده می‌شد.
رمپ (شیب‌راه): رمپ به سطحی شیبدار گفته می‌شود که به منظور ایجاد ارتباط بین دو سطح با ارتفاع متفاوت طراحی می‌شود. این عنصر برای جابه‌جایی افراد و وسایل نقلیه به‌ویژه در فضاهایی که پله‌ها ممکن است مشکل ایجاد کنند، به کار می‌رود.
رندرینگ: رندرینگ به فرآیند تولید تصاویر یا خروجی‌های ویدیویی از مدل‌های سه‌بعدی اشاره دارد که با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و موتورهای رندرینگ انجام می‌شود. این عملیات به طراحان کمک میکند تا نتایج نهایی پروژه‌های خود را به‌صورت واقعی‌تری به نمایش بگذارند.
رواق: رواق به فضای سرپوشیده‌ای گفته می‌شود که شامل ستون‌های متوالی است. این عنصر معماری غالباً در فضاهای مذهبی و تاریخی دیده می‌شود و به عنوان محوری برای ایجاد نظم و تقارن در ساختمان‌های بزرگ استفاده می‌شود.
روستیک: سبک روستیک یکی از سبک‌های محبوب در معماری داخلی و خارجی است که از متریال‌های طبیعی مانند چوب و سنگ بهره می‌برد. این سبک با ایجاد فضایی آرام و گرم، به احساس طبیعی و صمیمی در فضا کمک میکند.
روستیکا: سبکی از سنگ‌تراشی که در آن سنگ‌ها با زوایای برجسته و طرح‌های زبر تراش داده می‌شوند و ظاهری طبیعی و خشن دارند.
روف گاردن (باغ بام): روف گاردن به فضای سبزی گفته می‌شود که بر روی پشت‌بام ساختمان‌ها طراحی و ساخته می‌شود. این فضاها علاوه بر بهبود زیبایی ساختمان، به کاهش گرمای محیط و بهبود کیفیت هوای شهری کمک می‌کنند و می‌توانند شامل گیاهان، مسیرها و حتی مبلمان باشند.
ریتم: ریتم در معماری به تکرار منظم و هماهنگ خطوط، اشکال، فرم‌ها، رنگ‌ها و سایر عناصر طراحی اطلاق می‌شود. این تکرار به ایجاد یک الگوی بصری در فضا کمک کرده و حس تعادل و هماهنگی را در طراحی به وجود می‌آورد.
زیبایی‌شناختی: زیبایی‌شناختی در معماری مفهومی گسترده است که به درک بصری و فکری زیبایی در سازه‌ها و طراحی‌ها اشاره دارد. این مبحث به اصولی چون سادگی، توازن، تنوع، و خلاقیت بستگی دارد و معماران برای ایجاد فضاهای زیبا و متوازن از این مفاهیم بهره می‌گیرند. درک زیبایی‌شناسی نیازمند شناخت عمیق از معماری و قوه تعقل است.
سازه: سازه بخشی از ساختمان است که وظیفه تحمل بار و نیروهای وارد شده به آن را بر عهده دارد. سازه‌ها می‌توانند از مصالح مختلفی مانند فلز، بتن، چوب و … ساخته شوند و به استحکام و پایداری ساختمان کمک می‌کنند.
سایت (Site): سایت به زمینی گفته می‌شود که برای ساخت‌وساز یک ساختمان یا سازه در نظر گرفته می‌شود. این زمین می‌تواند شامل فضاهای باز، جاده‌ها، یا سایر ویژگی‌های مرتبط باشد که باید در طراحی و ساخت لحاظ شوند.
سایت پلان: سایت پلان یک نقشه دو‌بعدی است که موقعیت دقیق ساختمان یا سازه را در زمینی که برای ساخت انتخاب شده است، نشان می‌دهد. این نقشه شامل اطلاعات مهمی از جمله موقعیت ساختمان نسبت به ملک، همسایگان، جاده‌ها، عوارض طبیعی و کدهای ارتفاعی است که برای طراحی و اجرای پروژه ضروری است.
سبک تلفیقی: سبک تلفیقی در معماری به ترکیب چندین سبک مختلف اشاره دارد که با یکدیگر هماهنگ شده‌اند. این سبک با بهره‌گیری از المان‌های متنوع از سبک‌های گوناگون به طراحی فضایی منحصربه‌فرد و خلاقانه منجر می‌شود.
سبک گوتیک (Gothic): سبک گوتیک یکی از سبک‌های تاریخی معماری است که بیشتر در ساخت کلیساها و بناهای مذهبی اروپای قرون وسطی دیده می‌شود. این سبک با ویژگی‌هایی چون طاق‌های نوک‌تیز، شیشه‌های رنگی و جزئیات پیچیده شناخته می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد معماری گوتیک می‌توانید مقاله مرتبط را مطالعه کنید.
سردر: بخش بالایی نما در ورودی‌های اصلی ساختمان که معمولاً به شکل مثلثی طراحی می‌شود.
سیرکولاسیون: سیرکولاسیون به مسیرها و دسترسی‌های موجود در فضای داخلی یک ساختمان اشاره دارد. این مفهوم شامل نحوه حرکت افراد و جریان عبور و مرور در ساختمان است که باید به شکلی بهینه و کاربردی طراحی شود تا استفاده از فضا بهبود یابد.
شاه‌نشین: شاه‌نشین به بخشی از خانه در معماری سنتی ایران گفته می‌شود که در ارتفاعی بالاتر از سایر اتاق‌ها قرار دارد و به دلیل نورگیری مناسب، جایگاه مهمی در طراحی خانه‌های قدیمی داشته است.
شماتیک: مرحله شماتیک به عنوان اولین گام در فرآیند طراحی شناخته می‌شود، جایی که معماران ایده‌های اولیه خود را به شکل ساده و مفهومی روی کاغذ ترسیم می‌کنند تا چارچوب کلی طرح را به تصویر بکشند.
شفت: شفت‌ها گذرگاه‌های عمودی یا شیب‌داری هستند که برای عبور تأسیسات مکانیکی، آسانسورها و یا دسترسی به بخش‌های مختلف ساختمان به کار می‌روند.
شیت‌بندی: شیت‌بندی به معنای ارائه طرح نهایی پروژه در قالب یک یا چند شیت (صفحه) با صفحه‌آرایی منظم و زیبا است. این فرآیند به معماران امکان می‌دهد تا مدارک و طرح‌های پروژه را به صورت بصری به کارفرما یا مشتری ارائه کنند.
صلب: واژه “صلب” به مواد و اجسامی گفته می‌شود که ذرات آنها ثابت بوده و در مقابل نیروها تغییر شکل نمی‌دهند. این اصطلاح بیشتر در توصیف مواد ساختمانی مانند بتن و فولاد به کار می‌رود.
طراحی آکوستیک: طراحی آکوستیک به مهندسی و معماری فضاهای داخلی با هدف کنترل و بهینه‌سازی صدا اشاره دارد. این نوع طراحی شامل استفاده از مواد خاص و روش‌های ساخت است تا صدا به درستی جذب، منعکس یا منتقل شود.
طرح تفصیلی: طرح تفصیلی به مجموعه‌ای از برنامه‌ها و نقشه‌های دقیق و جزئی در مناطق شهری گفته می‌شود که با هدف توسعه شهری، ساماندهی محلات و مدیریت فضاها تنظیم می‌شود.
فانکشنال: معماری فانکشنال بر اصل طراحی سازه‌ها بر اساس عملکرد تأکید دارد. در این رویکرد، فرم و ظاهر ساختمان باید در خدمت عملکرد آن باشند، و اولویت طراحی با کاربری فضاها است.
فاساد : نمای بیرونی یک ساختمان که بیشترین توجه بصری را به خود جلب میکند.
فخر و مدین: فخر و مدین نوعی دیوارچینی سنتی ایرانی است که شامل طراحی‌های هندسی خاص با حفره‌های کوچک است. این حفره‌ها نور را از خود عبور می‌دهند و به زیبایی و تهویه‌ی فضا کمک می‌کنند. این روش همچنان در نمای برخی ساختمان‌های مدرن به کار می‌رود.
فضای پرت: به فضاهایی از ساختمان گفته می‌شود که کارایی و استفاده عملی ندارند و معمولاً در طراحی به صورت فرورفتگی‌های غیرقابل استفاده در گوشه‌ها پدیدار می‌شوند. این فضاها باید بهینه‌سازی شوند تا از هدررفت فضای مفید جلوگیری شود.
فضای خصوصی: فضاهای محرمانه و اختصاصی در خانه که مربوط به ساکنین است، مانند اتاق خواب‌ها، سرویس‌های بهداشتی و حمام. این فضاها برای حفظ حریم خصوصی افراد طراحی می‌شوند.
فضای عمومی: فضاهایی در خانه که برای پذیرایی و رفت‌وآمد مهمانان استفاده می‌شوند، مانند سالن پذیرایی و نشیمن. این فضاها معمولاً از فضای خصوصی جدا طراحی می‌شوند تا حریم‌ها رعایت شود.
فراکتال: فراکتال‌ها اشکال هندسی پیچیده و نامنظمی هستند که از یک الگوی تکراری پیروی نمی‌کنند. این اشکال اغلب در طبیعت دیده می‌شوند و به دلیل بی‌نظمی منظم‌شان تصاویر جذاب و زیبا خلق می‌کنند.
فرم: شکل کلی یک بنا که بر اساس ایده و کانسپت معمار طراحی می‌شود. فرم نمایانگر ویژگی‌های بصری و هویت معماری پروژه است.
فنگ‌شوئی: علم و فلسفه‌ای چینی که ادعا دارد هماهنگی میان اجسام و فضاها می‌تواند انرژی‌های مثبت و منفی را تحت تأثیر قرار دهد. این علم در طراحی فضاهای داخلی برای ایجاد تعادل و هارمونی استفاده می‌شود.
فولدینگ: یکی از سبک‌های معماری معاصر که بر افقی‌گرایی و پیچیدگی‌های هندسی تمرکز دارد. در این سبک سازه‌ها به نظر می‌آیند که به صورت پیچیده و منعطف ساخته شده‌اند، با تأکید بر طراحی‌های غیر متعارف و دینامیک.
قرنیز: نواری که در پایین دیوارها نصب می‌شود تا از دیوار محافظت کند و اتصال میان دیوار و کف را زیباتر جلوه دهد. متریال‌های مختلفی برای قرنیزها استفاده می‌شود، از جمله چوب، پلاستیک و سنگ.
کارشیو: اصطلاحی در معماری سنتی ایران که به نقشه‌های ساختمانی و پلان‌ها اطلاق می‌شود.
کانسپت: به ایده‌ها و تفکرات اولیه‌ای که روند طراحی یک پروژه را شکل می‌دهند و جهت‌دهنده به فرآیند معماری هستند، کانسپت گفته می‌شود.
کفپوش: ماده‌ای که برای پوشش کف فضاهای داخلی استفاده می‌شود. کف‌پوش‌ها متریال و طرح‌های متنوعی دارند و انتخاب مناسب آنها می‌تواند تأثیر زیادی در دکوراسیون داخلی داشته باشد.
کلان پایه: به ستون‌های بلند و محکم که برای افزایش استحکام سازه‌ها در زیر بنا نصب می‌شوند، اطلاق می‌شود. این ستون‌ها معمولاً در سازه‌های بزرگ به کار می‌روند.
کلاسترا: دیوارهای مشبک یا توری مانند که به منظور تهویه یا نورگیری ساخته می‌شوند و اغلب در معماری سنتی ایران به کار می‌رود.
کرتین وال: دیوار خارجی غیر باربر که معمولاً از شیشه و فلز ساخته می‌شود و صرفاً برای پوشش دادن ساختمان به کار می‌رود.
کنتراست: به معنای تضاد است و در طراحی معماری و دکوراسیون داخلی یکی از عناصر کلیدی به شمار می‌رود. کنتراست در رنگ، بافت، متریال و حتی فرم‌ها استفاده می‌شود تا فضا جذاب‌تر و تأثیرگذارتر به نظر برسد.
کنسول: کنسول در سازه به عضوی گفته می‌شود که از یک طرف به ساختمان متصل و از طرف دیگر آزاد است. این بخش از ساختمان برای ایجاد پیش‌آمدگی‌ها مانند بالکن‌ها یا ایوان‌ها استفاده می‌شود.
کوشک: کوشک به سازهای در میانه باغات اطلاق می‌شود که از چهار طرف قابل مشاهده است و معمولاً در محل تقاطع دو محور قرار دارد. این سازه‌ها در معماری سنتی ایران نشان‌دهنده هنر و خلاقیت معماران بوده و از مهم‌ترین عناصر معماری باستانی به‌شمار می‌رفت.
کوربوزیه: سبکی است که از نام معمار معروف “لو کوربوزیه” گرفته شده و بر مدرنیسم و طراحی ساده و کاربردی تاکید دارد.
گرین وال: گرین وال به معنای دیوار سبزی است که به صورت عمودی ساخته می‌شود و گیاهان بر روی آن رشد می‌کنند. این نوع طراحی باعث القای حس طبیعت و پویایی به فضا می‌شود.
لغاز: لغاز به برجستگی‌های عمودی و پیش‌آمدگی‌های کنار دیوارها گفته می‌شود که بیشتر به منظور تقویت سازهای و تزئینات به کار می‌روند.
لوور : پنجره‌ها یا دریچه‌هایی که به شکل تیغه‌ای طراحی شده‌اند تا تهویه و کنترل نور انجام شود.
مجاورت‌ها: مجاورت به معنای نزدیکی و همسایگی‌های فضاهای موجود در سایت پروژه است که در طراحی معماری، رعایت تناسب و هماهنگی با آنها بسیار اهمیت دارد.
مدولار: معماری مدولار رویکردی است که در آن ساختمان از واحدهای کوچکی به نام مدول تشکیل می‌شود. این مدول‌ها در محل دیگری ساخته و سپس در محل پروژه مونتاژ می‌شوند. این روش باعث کاهش زمان ساخت و بهبود کارایی پروژه می‌شود.
مشاعات: مشاعات به فضاهای عمومی و مشترک ساختمان گفته می‌شود که تمام ساکنان حق استفاده از آنها را دارند، مانند راه‌پله، پارکینگ، حیاط و آسانسور. هزینه‌های نگهداری این فضاها نیز میان ساکنان تقسیم می‌شود.
معماری ارگانیک: معماری ارگانیک سبک معماری است که بر تعامل با محیط طبیعی، استفاده از مصالح بومی و هماهنگی با طبیعت تأکید دارد. هدف اصلی این سبک ایجاد سازه‌هایی است که با محیط زیست همخوانی داشته و تأثیرات منفی کمتری داشته باشند.
معماری پایدار: معماری پایدار به سبک طراحی‌ای اشاره دارد که بر کاهش مصرف انرژی، استفاده از منابع تجدیدپذیر و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی تمرکز دارد.
معماری پست مدرن: معماری پست مدرن به سبکی اطلاق می‌شود که به دوران پس از معماری مدرن مربوط است. این سبک با استفاده از رنگ‌های زنده، اشکال غیرمتعارف و تزئینات فراوان همراه است. در معماری پست مدرن به جنبه‌های زیبایی‌شناختی بیشتر از عملکردی توجه می‌شود.
معماری دیکانستراکشن: نام دیگر این سبک، معماری ساختار شکن خواهد بود. بر اساس این تفکر بیان می‌شود که هر پدیده ماهیت مستقل داشته و هیچ یک بر دیگری ارجحیت نخواهد داشت. از جمله معماران مشهور این سبک می‌توان به زاها حدید اشاره کرد.
معماری کلاسیک: معماری کلاسیک از یونان باستان نشأت گرفته و در دوران روم باستان به اوج رسید. یکی از ویژگی‌های بارز این سبک استفاده از ستون‌های بزرگ و متعدد با سرستون‌های تزئین شده است. معماری کلاسیک بر تقارن، تناسب و نظم تأکید دارد.
مقرنس: مقرنس یکی از المان‌های تزئینی در معماری اسلامی و ایرانی است که از ترکیب فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های متوالی تشکیل شده است. این عناصر دارای نظم هندسی بوده و به‌طور معمول در تزیین سقف‌ها و طاق‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مقیاس: مقیاس به معنای نسبت اندازه‌های ترسیم‌شده در نقشه به اندازه‌های واقعی است. این مفهوم به معماران کمک میکند تا ابعاد واقعی سازه را به‌صورت دقیق در نقشه نمایش دهند.
مقیاس انسانی: مقیاس انسانی به طراحی فضاهای شهری یا معماری بر اساس نیازها و ابعاد انسانی گفته می‌شود. این مفهوم به تناسب میان اندازه‌های فضا و استفاده‌کنندگان از آن توجه دارد تا محیطی متناسب با انسان‌ها ایجاد شود.
مقطع: نقشه‌ای که برشی از یک ساختمان یا فضا را نشان می‌دهد تا ساختار داخلی آن آشکار شود.
مهاربند: مهاربند، که به آن بادبند نیز گفته می‌شود، نوعی سازهای است که برای افزایش استحکام ساختمان در برابر نیروهای خارجی مانند باد، زلزله و طوفان استفاده می‌شود. این عضو ساختاری نقش مهمی در افزایش پایداری ساختمان‌ها دارد.
مینیمالیسم: مینیمالیسم یک سبک معماری است که بر پایه سادگی، استفاده از خطوط مستقیم و اشکال ساده شکل گرفته است. در این سبک از رنگ‌های خنثی و تعداد محدودی از عناصر تزئینی استفاده می‌شود و تأکید بر عملکرد و کارآمدی فضاست.
نازک کاری: نازک کاری به آخرین مرحله از ساخت‌وساز ساختمان گفته می‌شود که شامل پوشش نهایی بر روی سفت‌کاری و لایه‌های زیرین است. این فرآیند شامل نصب کف‌پوش‌ها، دیوارپوش‌ها، رنگ‌آمیزی، و سایر جزئیات نهایی است که باعث زیبایی و تکمیل سازه می‌شود.
نعل درگاه: نعل درگاه عنصری است که بالای درها و پنجره‌ها قرار گرفته و وظیفه تحمل بار ساختمان بالای آنها را دارد. این عنصر معمولاً از جنس چوب، سنگ یا فولاد است و به جلوگیری از ریزش بار وارده بر بازشوها کمک میکند.
نورگیر : نورگیر فضایی باز یا شیشه‌ای است که برای انتقال نور طبیعی به داخل ساختمان و تهویه هوا استفاده می‌شود. انواع مختلف نورگیرها شامل نورگیر سقفی، دیواری و مرکزی هستند و کاربرد آنها در روشن‌سازی و تهویه بهینه فضاهای داخلی است.
نما: به طرح یا تصویر دو بعدی از نمای خارجی یک ساختمان گفته می‌شود.
نئو کلاسیک: نئوکلاسیک یک سبک معماری است که از سبک‌های کلاسیک یونانی و رومی الهام گرفته شده و بر سادگی، تعادل و تقارن تأکید دارد. این سبک در دوران رنسانس و بعداً در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی احیا شد.
وید: وید در معماری به معنای فضای خالی یا باز در میان ساختمان است که به‌طور معمول به منظور ورود نور طبیعی به طبقات مختلف طراحی می‌شود. این فضاها اغلب در ساختمان‌های چندطبقه یا دبل هایت استفاده می‌شوند.
وینیل: نوعی متریال که به عنوان کفپوش و گاهی در دیوارها و سقف‌ها استفاده می‌شود.
هارمونی (Harmony): هارمونی در معماری به معنای هماهنگی میان اجزای مختلف یک طرح، از جمله رنگ، بافت، متریال و اندازه‌ها است. این هماهنگی باعث ایجاد انسجام و جذابیت در یک پروژه معماری می‌شود.
های تک: سبک معماری های‌تک در دهه ۱۹۷۰ پدیدار شد و بر استفاده از فناوری‌های پیشرفته و طراحی‌های صنعتی تأکید دارد. این سبک به نمایش صریح ساختارهای فلزی و مکانیکی و استفاده از مواد نوین می‌پردازد.
هندریل: هندریل به میله یا دستگیره‌هایی گفته می‌شود که در کنار راه‌پله‌ها، راهروها و رمپ‌ها نصب می‌شوند و به عنوان تکیه‌گاه و حفاظ برای افراد عمل می‌کنند. هندریل‌ها می‌توانند از متریال‌های مختلف مانند فلز، چوب یا شیشه ساخته شوند.
هنر دکو: آرت دکو یک سبک معماری و طراحی است که در اوایل قرن ۲۰ میلادی به‌ویژه در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ رواج یافت. این سبک بر نظم و تقارن در طراحی تاکید دارد و معمولاً از خطوط ساده و هندسی، اشکال مختلف و الگوهای تکرارشونده استفاده میکند.
